روان‌شناسان عموماً در پی پاسخ‌گویی به این سؤال بوده‌اند که چرا برخی از افراد در مقایسه با دیگران توانایی بیش‌تری در یادگیری و یادآوری دارند. روان‌شناسان از دیدگاه‌های متفاوتی به این سؤال پاسخ داده‌اند. گروهی از روان‌شناسان معتقد به تفاوت هوشی افراد بوده‌اند. گروهی دیگر تفاوت‌های ژنتیکی را مهم دانسته‌اند. گروه دیگر تأثیر محیط اجتماعی افراد را برجسته دانسته‌اند. گروهی چگونگی آموزش و شیوه‌های آموزشی را مهم دانسته‌اند؛ اما گروه دیگری از روان‌شناسان که در قالب رویکرد پردازش اطلاعات می‌گنجند بیان می‌کنند که افراد از نظر دانش و آگاهی فراشناختی با یکدیگر متفاوت هستند و این مهارت‌های فراشناختی افراد است که آن‌ها را از نظر فرایند یادگیری و یادآوری متفاوت می‌سازد.در ادامه با نارنجی سیر همراه باشید.
اصطلاح فراشناخت به دانش ما درباره‌ی فرایندهای شناختی خودمان و چگونگی استفاده‌ی بهینه از آن‌ها برای رسیدن به هدف‌های یادگیری گفته می‌شود.
دانش فراشناخت به سه چیز اشاره می‌کند:
۱) دانش مربوط به خودیادگیرنده (مانند آگاهی از رجحان‌ها، علاقه‌ها، نقاط قوت، نقاط ضعف و عادت‌های مطالعه).
۲) دانش مربوط به تکلیف یادگیری: (از جمله اطلاعاتی مربوط به دشواری تکلیف و مقدار کوشش مورد نیاز برای انجام تکالیف تحصیلی) .
۳) دانش مربوط به راهبردها و استراتژی‌های یادگیری و چگونگی استفاده از آن‌ها
با توجه به ویژگی‌های نظام حافظه و دانش فراشناخت می‌توان توصیه‌هایی را به منظور بهبود پردازش اطلاعات و کارایی حافظه ارائه کرد:
- به منظور یادگیری درست، ابتدا بر مطالب، مروری کلی داشته باشید. به موضوع بیندیشید و ببینید که تکلیف مورد نظر چه هدفی را دنبال می‌کند.
- میزان آشنایی خود با موضوع را بسنجید، اطلاعاتی را که در مورد موضوعی است که قصد یادگیری آن را دارید، مرور کنید.
- مطالب را مطالعه کنید و مطابق زمانی که به آن داده‌اید یادداشت بردارید. سعی کنید که یادداشت‌ها را به زبان خودتان بنویسید. اگر یک بار مطالعه کافی نبود، مجدداً مرور کنید و برای اطمینان از پیشرفت خود چند سؤال مطرح کنید و جواب دهید.
- گفته شد که اولین مرحله‌ی پردازش اطلاعات پس از بازشناسی، توجه است؛ بنابراین تمام عواملی را که می‌تواند مخلّ توجه کامل بر موضوع باشد، از بین ببرید؛ مخصوصاً از مطالعه‌ی مطالب مشابه به دنبال هم خودداری کنید.
- هر قدر مطالب برای ذهن آشناتر و با زندگی و اطلاعات قبلی فرد ارتباط بیش‌تری پیدا کند، پردازش اطلاعات ساده‌تر می‌شود؛ بنابراین مطالب را با یکدیگر پیوند دهید تا مطالب از ساخت و سازمان بهتری برخوردار شود.
مرور ذهنی یکی از راهبردهای عمده‌ی تحکیم اطلاعات و رفتن اطلاعات به حافظه‌ی بلندمدت است؛ بنابراین مهم‌ترین و مشکل‌ترین موضوعات را در ابتدای برنامه مطالعه کنید. در این صورت ذهن برای مرور مطالب مشکل فرصت کافی خواهد داشت.
- یکی از روش‌های موفق مطالعه و یادگیری روشی است که در فارسی «پس‌ختام» نام‌گذاری شده که تشکیل شده است از حروف اول: (پیش‌خوانی، سؤال کردن، خواندن، از حفظ گفتن و مرور کردن). از این روش استفاده کنید. این روش شامل پنج مرحله است که به ترتیب ذکر شده است.
- اضطراب یکی از عوامل عمده‌ی کاهش تمرکز و مزاحم پردازش صحیح است. شب امتحان زمان مناسبی برای یادگیری مطالب جدید نیست. شب امتحان فقط رئوس مطالب و یادداشت‌های خود را مرور کنید.
منبع متن:وب سایت کانون فرهنگی آموزش(قلم چی)،نویسنده:فاطمه دهقان پور
افسانه حسینی
